متری شیش و نیم
کارگردان: سعید روستایی، تهیه کننده: سید جمال ساداتیان
بازیگران: نوید محمدزاده، پریناز ایزدیار و پیمان معادی
خلاصه داستان: در بزنگاه روزهای سخت شکل گرفته است، روزهایی که اعتیاد و مواد مخدر هم گریبان زندگی مردم این شهر را رها نمی‌کند.

حواشی

«متری شیش‏ و نیم» در سکوت خبری و بدون انتشار عکسی و تنها با یکی دو خبر که ساداتیان آن‌ها را اعلام کرد، نمایش داده شد. تنها همه می‏دانستند که فیلمبرداری در شرایط سخت و با همراهی سه هزار معتاد انجام می‏ شود؛ معتادانی واقعی که نیازی به گریم و بازی نداشته باشند و چهره و فیزیک آن‌ها همان چیزی باشد که روستایی می‏ خواهد و کمتر بازیگری می‏ تواند آن را به نمایش بگذارد.

این همان الگویی است که مهرجویی هم در فیلم‏های خود آن را به کار می‏ گرفت و از معتادان مواد مخدر در فیلمی مانند «سنتوری» استفاده کرد تا همه چیز واقعی به نظر برسد. اما شاید به کار گرفتن حدود سه هزار معتاد در سینما و حتی بیش از این‌ها به قول ساداتیان یعنی نزدیک به هفت هزار معتاد برای اولین بار در سینما اتفاق افتاده باشد. «متری شیش‏ و نیم» را که ببینید از حضور شانه به شانه این همه هنرور معتاد حیرت‏زده شوید. ساماندهی و هدایت و رهبری این تعداد هنرور در کنار هم کاری است کارستان که از عهده هر کارگردانی برنمی‌‏آید. تنها کارگردانی می‏ تواند از آن‌ها اینطور کار بکشد که با دنیا و خواسته‌های آن‌ها آشنا باشد و این همان توانایی است که روستایی به خوبی از آن برخوردار است چراکه او بیش از دو سال از زندگی خود را صرف تحقیق و پژوهش درباره اعتیاد و گرفتاران به این پدیده کرده، درباره آن فیلم ساخته و به خوبی با آن‌ها آشنایی دارد. اگر در «ابد و یک روز» او مشکلات یک خانواده درگیر با اعتیاد را به تصویر کشید، حالا در «متری شیش‏ و نیم» جامعه‌‏ای که با این مسئله درگیر است را به نمایش می‏ گذارد.

پلان‏ها و سکانس‌‏هایی را درباره نحوه زندگی معتادان و بزرگ شدن فرزندان آن‌ها در این فیلم می‏ بینیم که به جرات می ‏توان گفت تا این حد بی ‏پرده و صریح، تصاویری از آن‌ها را در هیچ فیلمی در سینمای ایران ندیدیم. روستایی در دومین فیلمش تصاویر به شدت واقعی و دردناک از معتادان را در میان داستانی خشن و داراماتیک به نمایش گذاشته و هم معتادان و هم موادفروشان را قربانی این معضل اجتماعی نشان داده است. همه این‌ها شناخت او از این پدیده را با جزئیات و ریزه‏‌کاری‏ها نشان می‏ دهد؛ شناختی که براثر همنشینی و آگاهی او از افرادی که به هر شکل درگیر این مسئله هستند، نشان می‏ دهد او به واکاوی مسائل زیرپوست شهر پرداخته و تصویری عریان و بی‏واسطه از آن‌ها را نشان تماشاگر می ‏دهد. همین‏ ها هم برای او مشکلاتی ایجاد کرد و واکنش بعضی نهاد‌ها و سازمان‏های مرتبط با مسئله اعتیاد را برانگیخت چراکه مسئولان این نهاد‌ها با تماشای این فیلم با تصاویری روبه‏‌رو شدند که تا پیش از این، چنین با صراحت و مستقیم به این معضل اجتماعی به نمایش درنیامده بود. حالا تماشاگرانی که به تماشای «متری شیش‌‏ونیم» می‏ نشینند، صحنه‏‌هایی را می‌‏بینند که تا پیش از این فقط درباره آن شنیده یا در بعضی از فیلم‏های مستند تنها گوشه‏ای از آن را دیده بودند.

فیلم «متری شش و نیم»؛ میخکوب کننده و جذاب

آن چیزی که در قراردادی نانوشته در سینمای ایران نامش را سینمای اجتماعی گذاشته‌اند، در یک سوم ابتدایی «متری و شش و نیم» به اوج می‌رسد، منظور از سینمای اجتماعی سینمایی است که به دنبال گروگانگیری از احساسات و عواطف مخاطب نیست.

برای این که بحث روشن‌تر شود، نمونه‌هایی مثل «ملبورن» و یا «شکاف» را به یادتان می‌آورم، مواردی که با کودک کُشی به دنبال زجر مخاطب هستند. «متری شش و نیم» در آن بازه‌ی سی دقیقه ابتدایی، دوربین جسور و خط داستانی افشاگرانه‌ای دارد که گاه حتی به سینمای مستند نزدیک می‌شود. کنترل آن مقدار از میزانسن‌های دشوار کار شاقی است که سعید روستایی آن را در اوج انجام می‌دهد.

اگر قائل باشیم چیزی به نام سینمای اجتماعی هست، این یک سوم ابتدایی فیلم «متری شش و نیم» نهایت و آمال آن است. دوربین به سطح شهر می‌رود و ته پلیدی‌ها را بدون هیچ تعارفی در می‌آورد. این بُریده از اثر سعید روستایی حتی خیلی بالاتر از «ابد و یک روز» قرار می‌گیرد، نظیر چنین سینمایی را شاید فقط در ساخته‌ی درخشان مهرجویی (دایره مینا) داشتیم، آن جا، اما فیلم تماما متمرکز و منسجم بر خط روایی مستند نَمایش می‌ماند.

روستایی، اما به خط روایی ناتورالیستی اولیه اش وفادار نمی‌ماند و در یک سوم میانی مفتون جذابیت تقابل قهرمان و ضد قهرمان داستانش می‌شود، البته که نوع پرداخت تقابل نوید محمدزاده و پیمان معادی انصافا خیلی هم خوب و یا حداقل جذاب درآمده و به جرات می‌توان با نمونه‌های موفق خارجی مثل (مخمصه – آل پاچینو، دنیرو) مقایسه‌اش کرد.